Faux pas brzmi dość wyniośle, wręcz egzotycznie. Francuskie pojęcie na dobre wtargnęło do polszczyzny i bardzo często można o nim usłyszeć nawet w codziennych rozmowach. W tym artykule, specjalnie dla Ciebie, drogi czytelniku, wyjaśniam, co ono dokładnie oznacza, podaję jego przykłady w codziennym życiu i podpowiadam, co zrobić, gdy się je popełni. Nie strzelaj gafy i przeczytaj ten tekst!
Faux pas – co to znaczy?
Faux pas oznacza tyle samo co gafa, wpadka czy wtopa. Jest to określenie nietaktownego zachowania, ale takiego, które nie nastąpiło w sposób zamierzony. Jeśli ktoś złamał jakieś zasady obyczajowe czy towarzyskie, ale zupełnie nie wiedział, że to robi – to jest właśnie faux pas. Wielki Słownik Języka Polskiego online podaje, że jest to „zachowanie niezgodne z przyjętymi zwyczajami towarzyskimi”.
Samo wyrażenie pochodzi z języka francuskiego i jest dla Polaków nieco kłopotliwe, bo jego zapis i wymowa zupełnie się od siebie różnią. Pojęcie to powinniśmy czytać jako „fo pa”. Każde inne wypowiedzenie tych słów jest nieprawidłowe. W każdym przypadku w języku polskim wyrażenie to brzmi dokładnie tak samo. Nie powiemy zatem nigdy, że „nie popełniamy fo py”, bo byłoby to językowe faux pas. Odmiana tego wyrażenia może być wyzwaniem, ale warto próbować, aby uniknąć uchybienia.
Jeśli chodzi o znaczenie, to pierwszy człon wyrażenia, czyli faux, oznacza „niewłaściwy, błędny”. Drugi natomiast, czyli pas, w dosłownym tłumaczeniu z francuskiego oznacza „krok”. A kiedy mamy do czynienia z niewłaściwymi krokami? Na przykład w trakcie spotkań towarzyskich, o czym opowiem Ci więcej już za chwilę.
Faux pas – przykłady z życia
Postrzeganie czegoś jako gafę może różnić się w zależności od miejsca, w którym przebywamy. W każdym kraju obowiązują inne normy i zwyczaje, a brak ich znajomości może skutkować wpadką. Tak samo jest w różnych środowiskach czy grupach społecznych. Na eleganckich bankietach czy spotkaniu z królową Elżbietą II coś może być uznawane za faux pas, a na imprezie urodzinowej kolegi już nie.
W Polsce przykładem nieznajomości obyczajów jest np. podarowanie wybrance bukietu z parzystą liczbą kwiatów. Jeśli chcesz być romantykiem i kupić partnerce wielki kosz z setką róż, dodaj jeszcze sto pierwszą lub odejmij jedną, by było ich dziewięćdziesiąt dziewięć. Ona zapewne to policzy… Przyjęło się bowiem, że parzystą liczbę kwiatów daje się zmarłym podczas pogrzebów.
Ludzie popełniają często faux pas w korespondencji. Nagminnie zdarza się to w e-mailach, w których raz za razem spotykam powitanie typu „Witam”. Dla niektórych brzmi to neutralnie, co wynika właśnie z ich nieznajomości zasad korespondencji. Tak naprawdę takie przywitanie przejawia poczucie wyższości osoby piszącej email nad adresatem. Na studiach gafą jest także zwracanie się w e-mailach do profesorów bez zaznaczania ich tytułów naukowych czy ich mylenie.
Kiedy jesteś w restauracji z innymi osobami i wszyscy czekają na swoje posiłki, to osoba, która zacznie jeść, zanim każdy będzie miał jedzenie na talerzu, popełnia faux pas. Jeśli jesteśmy już przy jedzeniu i piciu – podczas picia wina kieliszek trzeba trzymać za długą stopkę. Znawcy win skarcą Cię wzrokiem, jeśli zrobisz inaczej. Tutaj nasuwa się też ciekawa kwestia, jeśli chodzi o różnice krajowe. W Polsce mlaskanie i siorbanie byłoby faux pas, natomiast np. podczas jedzenia ramenu w Japonii siorbanie jest wręcz wskazane i oznacza, że wywar doskonale Ci smakuje. Co kraj, to obyczaj.
Do faux pas można zaliczyć także spore spóźnienia na jakieś wydarzenia, nieodpowiedni do sytuacji ubiór czy mówienie na „Ty” do drugiej osoby bez ustalenia tego. Gafą będzie zatem głośne wtargnięcie na uroczystość kościelną w trakcie jej trwania, przyjście w krótkich spodenkach i brudnym t-shircie na wesele czy zwrócenie się po imieniu do nowo poznawanego prezesa Twojej firmy.
Ogromnym faux pas kulturowym jest wpychanie się przed kobiety np. w drzwiach czy traktowanie innych bez odpowiedniego szacunku. Wielką wtopą może skończyć się także spożycie zbyt dużej ilości alkoholu na jakiejś imprezie. Szczególnie jeśli w wyniku tego dojdzie do kłótni czy bójki.
Jeśli wybierasz się w podróż, koniecznie zapoznaj się z różnymi zwyczajami panującymi na miejscu. Niektóre narodowości uważają, że nie powinno się wznosić toastów poprzez stukanie się kieliszkami. W Stanach Zjednoczonych np. nie powinno się wychodzić z knajpy bez wręczenia obsłudze napiwku, a w Japonii natomiast niewskazane jest jego zostawianie. W Japonii i Bułgarii kiwanie głową na przytaknięcie i zaprzeczenie jest na odwrót niż w Polsce. Może to prowadzić do nieporozumień w komunikacji, jeśli się o tym nie wie.
Co zrobić po popełnieniu faux pas?
Cóż można poradzić, gdy popełni się faux pas? Gdy tylko się o tym zorientujesz, natychmiast przeproś osoby, które były świadkami Twojej gafy. Jeśli jest to możliwe, to napraw konsekwencje swoich czynów. Ważne, aby wyciągnąć wnioski na przyszłość i nigdy więcej nie popełnić tej samej gafy. Jeśli Twoje zachowanie dotknęło szczególnie jakąś osobę, warto jakoś jej to zrekompensować, np. zapłacić za kolację czy kupić drobny upominek.
Przykłady faux pas można mnożyć i mnożyć… Tak naprawdę przytrafiają się one w codziennym życiu i jest to całkiem naturalne. Trzeba starać się poznawać zasady zachowań w różnych okolicznościach i miejscach, szczególnie wtedy, kiedy są one dla nas nowe, ale nie tylko. Życzę powodzenia w niepopełnianiu gaf i jak najmniejszej liczby faux pas! A pamiętaj, że czasem nawet najbardziej doświadczony rozmówca może próbować żartować, popełniając przy tym faux pas. Ważne jest, aby zachować poczucie humoru i elastyczność w takich sytuacjach.