Czym jest inteligencja? Co do tego nie mamy raczej wątpliwości. Okazuje się, że termin ten łączy się nie tylko z wykorzystywaniem wiedzy, ale także z emocjonalnością. W tym artykule biorę na tapet inteligencję emocjonalną i wszystko, co z nią związane. Wyjaśnię Ci, czym jest to zjawisko, w jaki sposób można nad nim pracować, a także jak przydaje się w pracy czy w relacjach z innymi. Zapraszam zatem do mojego psychologicznego kącika wiedzy!
Co to jest inteligencja emocjonalna?
Inteligencja emocjonalna to zjawisko, które w psychologii pojawiło się oficjalnie pod koniec XX wieku. Pojęcie, które czasami określa się także jako EQ, wprowadzili Peter Salovey i John Mayer. Określa ono zbiór umiejętności człowieka, polegających na inteligentnym zarządzaniu emocjami. W praktyce oznacza to zdolność do dobrego rozpoznawania tego, co czują inne osoby, a także panowania nad własnymi emocjami. Ludzie inteligentni emocjonalnie potrafią nazywać po imieniu to, co czują i nie dają emocjom nad sobą zawładnąć. Jest im łatwo wczuć się w sytuację kogoś innego i wykazać się empatią.
Zjawisko to przejawia się w racjonalnym podejściu do podejmowanych decyzji, przy jednoczesnym nie ignorowaniu emocji. Inteligencja emocjonalna pozwala rozpoznawać nie tylko emocje, ale także mechanizmy postępowania innych, dzięki czemu osoby o wysokim ilorazie emocjonalnym są mniej podatne np. na manipulacje. Badacze wyróżniają w tym zjawisku różnorodne modele. W zależności od naukowca modele te przyjmują różne nazwy, jednak po podsumowaniu ich wszystkich można śmiało stwierdzić, że inteligencja emocjonalna to przede wszystkim trzy obszary.
Należą do nich: umiejętność pracy z własnymi emocjami, zdolność do zgodnego funkcjonowania w grupach, z innymi ludźmi, a także podejście do codziennych spraw i wyzwań. W tym ostatnim obszarze chodzi o to, jak wykonujemy swoje obowiązki, czy jesteśmy sumienni, czy potrafimy wychodzić ze swojej strefy komfortu i jak bardzo jesteśmy zmotywowani do konkretnych działań. W grę wchodzi także umiejętność pracy pod presją czy kontrolowanie stresu. EQ to samoświadomość swoich emocji i wszystkiego, co z nimi związane.
Inteligencja emocjonalna – jak ją rozwijać?
Inteligencja emocjonalna to pewne kompetencje, a kompetencje można zdobywać i rozwijać. Każdy z nas może pracować nad sobą w tym obszarze. Oto kilka wskazówek, jak możesz rozwijać EQ:
Akceptuj i nazywaj swoje emocje – zawsze, gdy odczuwasz jakieś emocje, staraj się odpowiedzieć sobie na pytanie „Co ja teraz czuję?”. Oceń, czy jest to złość, smutek, gniew, ekscytacja, czy podniecenie. Warto prowadzić nawet zeszyt do notowania nazw swoich uczuć. To może brzmieć banalnie i zbyt łatwo, ale uwierz mi, że w niektórych sytuacjach trudno jest określić, co tak naprawdę czujemy. Akceptacja uczuć polega na tym, aby nie wypierać żadnych swoich emocji. Jeśli jakieś uczucie do Ciebie przychodzi, to tak ma być. Masz prawo i do szczęścia, i to smutku, i do zawstydzenia. Nie bój się przyznawać się do tego przed sobą;
Dawaj upust swoim emocjom – uczucia, szczególnie te silne, cały czas gromadzą się w naszej głowie. Czasami trzeba je wyrzucić, aby zmieścić kolejne i nie czuć zmęczenia emocjonalnego. Warto otwarcie rozmawiać z bliskimi o tym, co się czuje, aby pozwalać na wymianę wrażeń na nowe;
Staraj się rozumieć inne osoby – jeśli ktoś Ci się zwierza, słuchaj go dokładnie i wyobrażaj sobie siebie w jego sytuacji. Pomyśl o tym, jak sam byś się czuł i kształtuj w sobie empatię. Nie ignoruj potrzeby innych do wyrażania siebie i zawsze słuchaj, gdy ktoś tego potrzebuje. Im więcej uczuć i emocji innych ludzi poznasz, tym lepiej będzie Ci je z czasem rozumieć;
Komunikuj swoje potrzeby i mów wprost – komunikacja ma bardzo wiele wspólnego z uczuciami. W relacjach z drugą osobą trzeba zawsze konkretnie wyrażać to, co się czuje i to, na co ma się ochotę. Nie ma miejsca na owijanie w bawełnę, kiedy chodzi o emocje. Jeśli ktoś Ci coś proponuje, a Ty nie masz na to ochoty, to nie zgadzaj się, bo tak wypada, tylko grzecznie powiedz, że tego nie chcesz. Gdy chcesz zaprosić kogoś na randkę, nie wypytuj najpierw milion razy o to, co robi w danym czasie i nie baw się w kotka i myszkę, tylko zapytaj wprost, czy ta osoba chce się z Tobą zobaczyć;
Ćwicz na innych osobach – to odnosi się do dwóch poprzednich rad, czyli nazywania własnych emocji i rozumienia innych. Obserwuj to, jak zachowują się inne osoby i zastanawiaj się nad tym, jakie emocje im towarzyszą. Staraj się nazywać konkretne stany, w jakich się one znajdują;
Naucz się panować nad stresem – rozpoznawaj swoje reakcje w sytuacjach stresowych i wypracuj techniki, które pozwolą Ci radzić sobie z nerwami. Może to być np. relaksacja, zmiana nawyków czy otoczenia, a także znalezienie odprężającego hobby;
Kształć się w zakresie psychologii – inteligencja emocjonalna nie bierze się znikąd. Sam ten termin powstał przecież przez naukowców, więc warto czerpać z wiedzy, która dziś jest tak szeroko dostępna. Czytaj książki i artykuły psychologiczne, oglądaj programy poświęcone emocjom, a jeśli masz np. konto na Instagramie, obserwuj edukatorów psychologicznych i czerp z ich wiedzy na co dzień.
Inteligencja emocjonalna – czy można się jej nauczyć?
Skoro można rozwijać inteligencję emocjonalną, to można się jej także nauczyć. Jeśli jesteś typem osoby, która nie do końca radzi sobie z nazywaniem i kontrolowaniem własnych emocji, po prostu musisz wdrożyć do życia powyższe wskazówki. Asertywność i opanowanie to cechy do wyuczenia.
Możesz nad nimi pracować samodzielnie, ale możesz też zgłosić się po pomoc do terapeuty. Zawsze powtarzam, że terapia to nie jest żaden wstyd ani oznaka słabości. To odwaga do pracy nad sobą i kształtowania swoich umiejętności po to, aby żyło Ci się lepiej. Specjalista z pewnością pomoże Ci zarówno w nauczeniu, jak i szlifowaniu inteligencji emocjonalnej.
Inteligencja emocjonalna w pracy
Inteligencja emocjonalna jest tak ważna w pracy, że to właśnie ona w dużej mierze wpływa na sukcesy – zarówno te personalne, jak i te dotyczące całej firmy. Pracownik o wysokim ilorazie EQ dobrze radzi sobie ze stresem, potrafi funkcjonować w grupie, sumiennie wykonuje swoje obowiązki, jest pełen motywacji i chęci do działania. Taka osoba lepiej wypadnie na prezentacji przed innymi osobami, bo będzie w stanie opanować swoje nerwy i uspokoić drżący głos.
Znacznie szybciej osiągnie swoje cele, bo wie, że są one ważne i przykłada się do wszystkiego, co robi. Pracownik o wysokiej inteligencji emocjonalnej lepiej znosi krytykę i potrafi ją przeanalizować i wziąć do siebie to, co faktycznie konieczne. Cały czas pracuje nad sobą i nie daje się ponieść emocjom, nie jest impulsywny. To cechy, które pomagają odnosić sukcesy.
Inteligencja emocjonalna w związkach
Tak samo ważna jest inteligencja w związkach. Szczególnie relacje romantyczne opierają się przecież na pełnym zaufaniu i zrozumieniu. Osoba o wysokim poziomie inteligencji emocjonalnej łatwiej nawiązuje znajomości i rozpoczyna relacje. Jest bardziej otwarta i komunikatywna od innych. Potrafi wyrażać siebie i rozpoznawać, co czuje ktoś inny. W relacjach trzeba zdawać sobie sprawę z wzajemnych uczuć, pragnień i rozterek. Łatwiej jest być oparciem dla drugiej osoby, kiedy rozumie się sytuację i towarzyszące jej przeżycia. Pamiętaj też, że udany związek musi opierać się na rozmowie i jasnej komunikacji. Bez tego ani rusz!
Chyba nie masz już wątpliwości, że inteligencja emocjonalna jest ważna i należy ją doskonalić. Jeśli chcesz nauczyć się lepiej zarządzać swoimi emocjami, to nie zastanawiaj się ani chwili dłużej. Gdy popracujesz nad tymi umiejętnościami, z pewnością zauważysz poprawę w kontaktach z innymi i lepiej poczujesz się sam ze sobą.