Jak zaszczepić w dziecku miłość do książek i czytania?

Nie ma co się łudzić, że w erze szeroko dostępnej elektroniki miłość do książek czy czytania wśród najmłodszych zanika. Smartfon, tablet lub komputer wydają się lepszą rozrywką i bardziej wciągają niż grube tomy pełne nieprawdopodobnych historii. Często niestety zdarza się, że obowiązek czytania lektur w szkole zniechęca nasze dzieci do sięgania w wolnym czasie po książki. Jak jednak nauczyć swoją pociechę, że książka to nie tylko przykry obowiązek i zaszczepić dziecku zamiłowanie do czytania już od najmłodszych lat?

Rola rodzica w nauce czytania

Jak mówi stare przysłowie, czym skorupka za młodu nasiąknie, tym na starość trąci. Nie ma lepszego powiedzenia, jeśli chodzi o miłość do książek. Dziecko wychowane w domu, w którym czytanie jest czymś powszechnym ostatecznie samo, wzorem rodziców, sięgnie po tego rodzaju wyzwanie. Dlaczego? Ponieważ dla małego dziecka rodzice od początku są jedynym oknem na świat. Ich zachowania, rozmowy i codzienne czynności to prawdziwy przewodnik dla malucha, jak działa jego otoczenie.

Dlatego niezwykle ważne jest, aby dziecko widziało, że rodzice oraz inni domownicy czytają. Dzięki temu szybko padnie pytanie: tato, co robisz? Jest to więc doskonała okazja do tego, aby wprowadzić dziecko w świat literatury. Od kiedy jednak można czytać dziecku? Właściwie to od początku, czyli już w czasie ciąży. Dzięki temu maluch przyzwyczaja się do głosu matki oraz ojca, co już na tym etapie pomaga rozwijać maluchowi ośrodek mowy. Dodatkowo wyrzućcie ze swojej głowy myśl, że w czasie ciąży dziecko was nie rozumie. W trzecim trymestrze malec jest w stanie przyswoić o wiele więcej informacji, niż mogłoby się wydawać. Wszystko przez to, że właśnie wtedy aktywuje się w mózgu obszar odpowiedzialny za przetwarzanie dźwięków. Tak samo dzieje się z naszą pamięcią. W drugiej połowie XX wieku przeprowadzono badanie, które udowodniło, że jesteśmy w stanie zapamiętać dźwięki, które uzyskaliśmy, będąc jeszcze w brzuchu mamy. Czy nie są to powody do czytania swojemu jeszcze nienarodzonemu maluchowi?

Kolejnym ważnym etapem jest czytanie małemu dziecku. Znajdź te 20 minut dziennie na poczytanie razem ze swoim malcem. Na początek mogą to być mniej trudne pozycje, w które zaangażujesz bobasa, a z czasem sięgaj po bardziej wymagające tytuły. Dzieci przyjmują świat dookoła nich często bezkrytycznie, nie oceniając kogoś za jego wygląd, ale zdecydowanie bardziej za czyny. Dzięki temu, gdy czytamy dzieciom, szybko identyfikują się ze swoim ulubionym bohaterem. Działa tu ten sam mechanizm, jak w przypadku ulubionej bajki. Z tą różnicą, że treści audiowizualne nie wymagają od najmłodszych praktycznie żadnego wysiłku mentalnego. Co innego książki.

Dzięki czytaniu książek małe dzieci, szczególnie w wieku przedszkolnym, rozwijają wyobraźnię, umiejętności matematyczne i logiczne. Jak za pomocą czytania książek można rozwinąć takie kompetencje? Przede wszystkim chodzi o fabułę książki, która wymaga od dziecka łączenia wątków i kojarzenia faktów oraz tego, że przebiega ona linearnie. To wzmacnia analityczne myślenie poprzez wnioski i analizowanie sytuacji głównego bohatera. Można w czasie czytania zapytać malucha, jak ocenia zachowanie danej postaci i czy wie, co się może stać dalej. Pomoże to też dziecku zrozumieć takie pojęcia jak: miłość, przyjaźń, współczucie czy empatia. Trudno jest to niekiedy wytłumaczyć jako rodzic, zatem z pomocą przyjdą książki, które na podstawie konkretnych sytuacji pokażą maluchowi, co to znaczy, gdy ktoś jest naszym przyjacielem, a kiedy nas krzywdzi.

Im wcześniej zaczniesz czytać wraz ze swoją pociechą, tym szybciej dziecko samo się nauczy się łączyć pojedyncze słowa, a w krótkim czasie czytać już całe zdania.

Zalety czytania

Poza wyżej wymienionymi plusami trzeba pamiętać, że czytanie poszerza zasób słownictwa Twojego dziecka i rozwija kompetencje językowe. Łatwiej będzie mu nazywać to, co przeżywa, jak się czuje i co go szczególnie dotyka. Dzięki temu czytanie książek rozwija też umiejętności komunikacyjne. Co może być zaskoczeniem, wspólne czytanie zbliża. Czas spędzony wspólnie z pociechą nad jego ulubioną książką rozwija waszą relację i sprawi, że wasz kontakt znacznie się polepszy.

Kolejną niezwykle ważną w dzisiejszych czasach zaletą zainteresowania się książkami jest umiejętność koncentracji. Jest to obecnie kompetencja luksusowa, szczególnie u dzieci. Dlaczego? Ponieważ żyjemy w epoce rozpraszaczy. Telewizja, smartfon, tablet i komputer to często niezbędne narzędzia do nauki oraz pracy, jednak często używamy ich w nadmiarze i nie dajemy naszym umysłom odpocząć. Jest to bardzo niebezpieczne, zwłaszcza dla najmłodszych, których mózg o wiele szybciej uzależnia się od elektroniki niż ten osób dorosłych. Trzeba o tym pamiętać, zwłaszcza że zbyt duży kontakt z elektroniką we wczesnej fazie życia dziecka zaburza jego funkcje poznawcze, wzmacnia impulsywność i agresję oraz nie motywuje mózgu do wysiłku. Dlatego zamiast kolejnego gadżetu, namawiaj najbliższych do kupowania swojemu dziecku książek. Dzięki temu Twoje dziecko będzie łatwiej umiało skupić się na powierzonych mu zadaniach i wykonać je bez rozpraszania się.

Następnym plusem jest bez wątpienia poznawanie otaczającego go świata. Tutaj warto, aby osoba, która np. gotuje w waszym domu, pokazała dziecku, skąd czerpie pomysły na kolejne dania. Książka kucharska to jeden ze sposobów na zachęcenie do czytania. Dzięki temu uczysz dziecko, do czego literatura się przydaje i dlaczego warto z niej korzystać.

Sposoby jak zachęcić dziecko do książek i wzbudzić miłość do czytania

Rozmowa

Jeśli zacząłeś już czytać wraz ze swoją latoroślą, to tuż po zamknięciu książki zapytaj o wrażenia. Dyskusja pozwoli dziecku ustosunkować się do przeczytanych treści i pomoże wyrobić sobie opinię na temat zachowań pojedynczych bohaterów. Dzięki temu dziecko szybko pozna, co mu się podoba, a co nie i umocni w nim to poczucie niezależności. Dodatkowym atutem jest rozwój umiejętności komunikacji własnych potrzeb i emocji.

Możliwość wyboru

Nie ma nic gorszego od narzucania czyjegoś zdania ponad nasze. Zgodzisz się? Dlatego kiedy Twoja pociecha ma już za sobą pierwsze spotkania z książką i jej gust dotyczący literatury powoli się klaruje, daj jej wybrać kolejną lekturę. Dzięki temu maluch będzie mógł samodzielnie rozpocząć kolejną fascynującą przygodę i w konsekwencji sam zacznie sięgać po następne tytuły. Dziecko chce wybrać powieść sci-fi albo fantasy, zamiast porywających przygód z „Dzieci z Bullerbyn”? Pozwól mu na to. Dzięki temu czytanie będzie dla niego jego własną rozrywką, a nie kojarzonym z rodzicem lub szkołą obowiązkiem.

Połączenie czytania z aktywnością

Na rynku istnieje wiele pozycji, które czytanie łączą z aktywnością w terenie, w domu lub wymagają od czytelnika podjęcia jakiejś akcji. Jest to jeden z najbardziej kreatywnych sposobów na to, jak skutecznie zachęcić dziecko do czytania. Wystarczy wybrać tytuł, który da dziecku coś więcej niż spokojna lektura. Będzie to np. książka dla dzieci z różnymi aktywnościami na świeżym powietrzu. Dzięki temu maluch będzie mógł od razu wdrożyć je w życie, a książka stanie się przewodnikiem na kolejne godziny świetnej zabawy.

Inne alternatywy

Sam pamiętam, że jako dziecko bardziej interesowały mnie nowe numery komiksów niż lektura szkolna. Fascynujące przygody superbohaterów o wyjątkowych umiejętnościach sprawiały, że moja wyobraźnia uciekała gdzieś daleko. Dzięki temu wiem, że jeśli dziecko nie chce czytać, to warto zainteresować je inaczej. Na przykład z pomocą komiksów. Krótkie dialogi i obrazki sprawią, że czytanie stanie się niezwykle dynamiczne i pełne emocji. Może to być początek pięknej przygody z czytaniem.

Istnieje wiele czynników, które mają wpływ na to, czy Twoja pociecha będzie czytać lub nie. Na pewno to czego należy się wystrzegać, to próba wywarcia na dziecku presji. Zmuszaniem, karaniem lub marudzeniem, że przecież każdy powinien czytać, nic nie ugrasz. Pamiętaj, że dziecko przede wszystkim zawsze patrzy na Ciebie, dlatego, aby dać mu dobry przykład, zacznij od siebie.