Dlaczego należy uważać na kleszcze?

Choroby przenoszone przez kleszcze znane są wszystkim. Właśnie dlatego po każdym spacerze należy dobrze sprawdzić, czy jakiś mały pajęczak nie wczepił się w Twoją skórę. Kleszcze są niebezpieczne i w naszym interesie leży, żeby się przed nimi chronić. W tym wpisie dowiesz się więcej o kleszczach i chorobach, jakie przenoszą.

Gdzie i kiedy polują kleszcze?

Te niewielkie pajęczaki mogą zrobić więcej krzywdy, niż się wydaje. W końcu nie bez powodu reklamowane są różnego rodzaju preparaty odstraszające je od dzieci i zwierząt. Niekiedy ugryzienia kleszczy są powodem nieudanego wyjazdu na łono natury lub ciężkich konsekwencji zdrowotnych. Wróćmy jednak do najważniejszego pytania – gdzie można spotkać te małe pasożyty?

Tak naprawdę pojawiają się, jak tylko temperatura wyniesie więcej niż 7 stopni Celsjusza. Może to oznaczać, że pierwsze spacery, po których będziesz sprawdzać, czy pies czegoś nie złapał, będą już w marcu. Kleszcze zwykle żerują na nas i innych zwierzętach aż do listopada. Pamiętaj też o tym, że klimat się zmienia i te widełki, które podałem, są ruchome.

Ale gdzie te kleszcze można spotkać? Tyle mówi się o tym, że czyhają na nas wszędzie, gdzie jest chociaż kawałek zieleni. Rzadko kiedy spotkasz te niewielkie pajęczaki w środku lasu, częściej żerują przy ścieżkach i na obrzeżach. Wybierają one miejsca, którymi będą wędrować z jak największą szansą na wgryzienie się w jakieś zwierzę. Miejsce ich odpoczynku mocno zależy od tego tego, w jakim stadium rozwoju się znajdują. Te najmłodsze będą żerować w niskich trawach. Kiedy podrosną, przemieszczą się na wyższe krzewy oraz rośliny. Przy samej końcówce swojego rozwoju, dorosłe kleszcze będą czyhać na roślinach o wysokości 150 centymetrów. Jest to poglądowa wysokość, bo wiadomo, że może być to trochę więcej i trochę mniej. Innymi słowy, spacerując po lesie, trzeba uważać na wszystkie miejsca do 170 centymetrów.

Wbrew wielu opowieściom kleszcze nie znajdują się na drzewach, z których spadają. Wolą niższe i zdecydowanie mniejsze miejsca takie jak np. gniazda gryzoni. Wszelkie wilgotne pnie czy korzenie też będą dla nich atrakcyjną kryjówką. Pewnie spotkasz się ze zdaniem, że kleszcze atakują tylko w lasach, a nie np. w mieście. Jest to bardzo mylne przez to, że dla kleszcza trawa to trawa i krzew to krzew. Nie istnieje więc dla tych pasożytów rozróżnienie między miastowymi roślinami, a tymi spoza ich obszaru.

Jednym ze sposobów na ochronę przed tymi krwiopijnymi pajęczakami jest unikanie miejsc, w których mogą znajdować się ich siedliska. Mowa tu o długich trawach i zaroślach. W wielu miastach wysokie rośliny są regularnie koszone, jednak nie ma co ryzykować. Dlatego też dobrze jest nosić ubrania zakrywające ciało. W tym przypadku świetnym rozwiązaniem będą długie spodnie, a pod nimi skarpetki za kostkę. Jeśli kleszcz zechce się do Ciebie przyczepić, łatwo go zauważysz i zrzucisz z odzieży. Nie można też ryzykować i po każdym powrocie ze spaceru obejrzyj siebie oraz swoją rodzinę. Te małe pasożyty najchętniej wchodzą w ciepłe miejsca, gdzie skóra jest miękka. Oznacza to, że jeśli masz znaleźć kleszcza, to prawdopodobnie będzie on żerował w okolicach uszu, szyi, zgięć w kolanach czy łokciach i pachwinach.

Kiedy kleszcze są najbardziej aktywne?

Czy kleszcze wybierają sobie godziny pracy? W dużym uproszczeniu można stwierdzić, że tak. Oznacza to jedynie tyle, że są godziny, w których są bardziej aktywne niż zazwyczaj. Na samym początku jednak wspomnę o tym, w których miesiącach można spotkać ich najwięcej. Jak już mówiłem, wyznacznikiem pojawiania się kleszczy jest temperatura. Problem jest taki, że przez zmianę klimatu te widełki oznaczające miesiące występowania pasożytów mogą być różne. Niezależnie od tego, naukowcy dalej uważają, że najgorsze dla potencjalnych ofiar pajęczaków są dwa miesiące – maj i wrzesień. Wtedy pogoda, wilgotność, okres lęgowy oraz wiele innych czynników im sprzyja.

Co z godzinami ich pracy? Zakłada się, że najgorsza dla ludzi i innych zwierząt jest pora między 8:00 a 12:00, bo wtedy kleszcze są najbardziej aktywne. Później na ok. 3 godziny stają się bierne. Nie oznacza to jednak, że innych godzinach nie spotkasz żadnego pasożyta – może ich być po prostu mniej. Po 15:00 znów stają się aktywne i żerują aż do zmroku. Nie mogę też nie wspomnieć o gatunku kleszcza, o którym ostatnio stało się dość głośno. Obrzeżek gołębień pasożytuje głównie w nocy, a w ciągu dnia tylko się przemieszcza się w miejsca, z których będzie mu łatwiej znaleźć żywiciela. Jak jego nazwa wskazuje, zainteresowany jest głównie ptactwem i gołębiami, jednak łatwo dostosowuje się do zmian środowiskowych. Oznacza to, że jest również realnym zagrożeniem dla człowieka przez to, że przenosi choroby i żeruje po zmroku.

Dlaczego kleszcze mogą być tak niebezpieczne?

Nie ma się co oszukiwać, że kleszcze są niegroźnymi pajęczakami, a ich ugryzień nie da się porównać do tych po komarach. W porównaniu jednak do kleszcza komar jest nawet spoko gościem. Zagrożenie chorobami przenoszonymi przez te krwiolubne pasożyty jest realne i nie można lekceważyć nawet najmniejszych objawów ukłucia. Co dokładnie przenoszą kleszcze i jak się to objawia?

Groźną chorobą, o której wspomina się najczęściej, jest kleszczowe zapalenie mózgu wywoływane wirusem. Jest wyjątkowo niebezpieczne przez to, że przenosi się ze śliny kleszcza do ludzkiego organizmu w przeciągu kilku chwil. Nawet usunięcie darmozjada nie zmieni tego, że zostaniesz zainfekowany. KZM to inaczej zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, które objawia się w dwóch fazach. Pierwsza typowo przypomina objawy grypy – gorączka, nudności, bóle stawów i mięśni. Warto zwracać na to uwagę szczególnie w czasie, kiedy zwykle grypa nie jest naszym największym problemem.

Nawet jeśli wszedłeś już w sezon grypy i masz objawy, o których mówię, to warto się przebadać. Szczególnie jeśli niedawno miałeś nieprzyjemność wyciągać kleszcza z ciała. Druga faza jest znacznie poważniejsza i nie do przeoczenia – wirus KZM zajmuje obszary centralnego układu nerwowego. Oznacza to, że zarówno płyn mózgowo-rdzeniowy, jak i w niektórych przypadkach rdzeń kręgowy zostają zainfekowane. W tym przypadku gorączka będzie znacznie wyższa, a obszary, za które odpowiedzialne są zajęte struktury, będą nieprawidłowo funkcjonować. Może się to objawiać napadami padaczkowymi, a nawet zaburzeniami równowagi i świadomości.

Dość jednak o KZM, przejdźmy do kolejnego zakażenia, tym razem bakteryjnego. Jest nim borelioza. W większości przypadków można tę infekcję zdiagnozować przy pierwszym badaniu skóry. Po ugryzieniu pojawia się charakterystyczny rumień wokół miejsca, gdzie był kleszcz. Kształtem przypomina on pierścień lub okrąg, jednak pamiętaj, że nie pojawia się od razu i nie u wszystkich. Żeby mógł się rozwinąć, potrzeba kilku dni i występuje tylko u ok. połowy osób zakażonych boreliozą. Jeśli nie ma rumienia, to jak stwierdzić, że jest się czym martwić?

Tak jak mówiłem wcześniej, dobrze jest się obserwować. Jeśli zauważysz nagły spadek energii, gorsze samopoczucie czy bóle głowy, warto zgłosić się do lekarza. Bakteria przenoszona przez kleszcze może atakować serce, stawy łokciowe i kolanowe, bóle w klatce piersiowej. Najczęstszym objawem jednak jest porażenie połowy twarzy. Samo zakażenie leczy się antybiotykiem.

Przed przedstawieniem Ci kolejnej choroby, muszę powiedzieć, że w Polsce rzadko spotyka się przypadki zakażenia nią. Polacy najczęściej padają ofiarami boreliozy i KZM, ale tak jak zawsze powtarzam – przezorny zawsze ubezpieczony. Anaplazmoza cechuje się bardzo wysoką gorączką i objawami typowymi dla grypy. Na obszarze Europy może występować razem z KZM i boreliozą.

Jak zapobiegać ukłuciom przez kleszcze?

Domowe sposoby często są świetnym rozwiązaniem na wiele problemów. Tak samo jest z kleszczami. Wyżej mówiłem trochę o tym, czego można używać podczas spacerów, żeby ochronić siebie i najbliższych przed atakiem kleszczy. Zaczynając od tego, co dobrze odstrasza te małe pasożyty, muszę powiedzieć, że nigdy nie ma 100% pewności co do skuteczności powziętych środków. Kleszcze bardzo nie lubią mocnych zapachów. Dlatego też goździki, lawenda czy mięta będą dobrym sposobem na ochronę. Olejki z tych ziół nie są drogie, a opryskanie się nimi przed wyjściem na wycieczkę może pomóc w odstraszeniu kleszczy. Dobrym sposobem na uniknięcie ich we własnym ogrodzie jest np. zasadzenie tymianku, rozmarynu czy któregoś ze wspomnianych ziół.

Wiele sklepów w czasie o wzmożonej aktywności kleszczy reklamuje preparaty odstraszające. Przed zakupem poczytaj o tym, czy są one polecane i czy rzeczywiście mają jakąkolwiek skuteczność. Warto też zaszczepić się przeciwko KZM, kiedy tylko nadarzy się taka okazja. Skutki tego zakażenia mogą być śmiertelne, a chyba nie chcesz drżeć o własne życie. Podsumowując, żaden preparat nie będzie działać w 100% skutecznie. Dlatego też poza profilaktyką warto sprawdzać się po każdym spacerze.

Nasi pupile mają możliwość noszenia obroży ochronnej, stosowania różnego rodzaju wcierek, a nawet tabletek. Nie możemy o nich zapominać, bo nie mogą tak jak my powiedzieć, że coś ich boli. Jeśli zależy Ci na dobrym samopoczuciu zwierzęcia, skonsultuj się z weterynarzem w celu dobrania odpowiedniej profilaktyki. Babeszjoza jest dla psów wyjątkowo niebezpieczna, bo może uszkodzić wiele organów.

Jak usunąć kleszcza?

Jeśli na Twoje nieszczęście musisz usunąć kleszcza, dobrze jest to zrobić poprawnie. Osoby, które dużo wędrują po terenach zalesionych, najczęściej mają niewielki przyrząd do usuwania pajęczaków przy sobie. Kosztuje on kilka złotych, a posiadanie go może pomóc w niemal natychmiastowym pozbyciu się pasożyta. Z wyciąganiem kleszcza nie można zwlekać. Najlepiej pozbyć się go tak szybko, jak tylko go zauważysz. Do całej procedury nie potrzebujesz wyszukanych narzędzi i wielu akcesoriów. Wystarczy urządzenie do usuwania kleszczy lub pinceta, które pozwolą na złapanie go jak najbliżej skóry, oraz płyn do dezynfekcji.

Takiego małego delikwenta złap jak najbliżej skóry, uważając tym samym, żeby nie naciskać na ciałko. Zdecydowanym ruchem usuń kleszcza, ciągnąc w górę, a nie bok. Upewnij się, że został on całkowicie usunięty i przemyj miejsce płynem do dezynfekcji. Standardowo monitoruj miejsce ugryzienia, ponieważ rumień może pojawić się nawet po kilkunastu dniach. Nie ignoruj żadnych objawów osłabienia organizmu.

Kleszcze to wyjątkowo niebezpieczne pajęczaki, których ofiarami mogą paść zarówno nasze zwierzęta, jak i my. Dobra ochrona przed nimi oraz szybkie działanie mogą uchronić nas przed różnego rodzaju zakażeniami. Różnorakie wirusy oraz bakterie nie potrzebują wiele czasu, żeby przedostać się z kleszcza na człowieka.