Badanie prostaty to prawdopodobnie najmniej lubiany przez mężczyzn zabieg. Nie jest na szczęście tak straszne, jak się wielu ludziom wydaje. Przede wszystkim jest jednak konieczne, aby zapobiec poważnym dolegliwościom, z rakiem włącznie. Z tego względu postanowiłem napisać, jak przebiega badanie prostaty, kiedy należy je robić, a także, przed czym dzięki niemu możesz się ustrzec.
Czym jest prostata?
Słowo „prostata” budzi u wielu mężczyzn strach przed chorobą. Powszechna, całkowicie błędna opinia, przyrównuje ją do choroby. Tymczasem sama prostata nie jest chorobą, lecz bardzo ważnym gruczołem, który ma każdy mężczyzna.
Nim więc przejdę do chorób z nią związanych i sposobu ich leczenia, pora na garść medycznych faktów na temat jej budowy i roli w organizmie mężczyzny. W wielkim skrócie – prostata odpowiada za procesy związane z oddawaniem moczu i produkcją plemników. Inne nazwy prostaty to gruczoł krokowy lub stercz.
Budowa prostaty
Prostata kształtem jest zbliżona do orzecha włoskiego lub kasztana jadalnego. Zbudowana jest z dwóch płatów – lewego i prawego. Otoczona jest mięśniami gładkimi. Gruczoł ten mieści się w miednicy mniejszej, czyli w sąsiedztwie krocza. Znajduje się on pod pęcherzem moczowym pęcherzem moczowym i przytwierdzony jest do ściany odbytu. Przez stercz przechodzą nasieniowody i cewka moczowa.
Funkcje prostaty
Gruczoł krokowy odpowiada za produkcję cieczy, w której znajdują się plemniki. Płyn ten to nic innego jak nasienie, które jest niezbędne do ich przemieszczenia się do komórki jajowej kobiety. Ciecz ta składa się z różnych pierwiastków (np. cynk, potas i magnez), a także m.in. hormonów steroidowych, aminokwasów i witamin. Wszystkie one przedłużają żywotność i poprawiają ruchliwość plemników.
Nasienie transportowane jest z jąder właśnie przez gruczoł krokowy do cewki moczowej. Otaczające prostatę mięśnie gładkie mogą się kurczyć, dzięki czemu dochodzi do ejakulacji. Przyczyną problemów z prostatą jest często nieprawidłowe działanie właśnie cewki moczowej, które wynika z przerostu prostaty.
Problemy z prostatą – objawy i choroby
Problemy z prostatą mogą świadczyć o rozwoju jednej z trzech chorób: jej rozroście, zapaleniu lub nowotworze. Niezależnie od tego, na co cierpi pacjent, objawy choroby gruczołu krokowego są podobne. Ostateczną diagnozę, na co naprawdę cierpi badany, stwierdzić może więc tylko lekarz po badaniach laboratoryjnych.
Rozrost prostaty
Powiększanie się gruczołu krokowego prowadzi do zmniejszenia się średnicy cewki moczowej. Rezultatem są różnorodne trudności z oddawaniem moczu. Jego strumień może być słaby. U wielu pacjentów występuje też w postaci już nie strumienia, lecz kropli.
Mężczyzna, który ma problemy z prostatą, może mieć też problem z samym rozpoczęciem oddawania moczu. U innych sytuacja jest odwrotna – parcie na pęcherz powoduje, że wizyty w toalecie są bardzo częste.
U wielu osób borykających się z chorobą prostaty występuje też nagła konieczność oddania moczu, zamiast uczucia stopniowego jego przyrostu w pęcherzu. Może też dochodzić do nietrzymania moczu.
Zapalenie prostaty
Uczucie nie w pełni opróżnionego pęcherza to z kolei objaw zapalenia prostaty. Przeświadczenie pacjenta, co do niepełnego oddania moczu jest jak najbardziej słuszne. Zaleganie moczu prowadzi do infekcji układu moczowego, a w rezultacie do jego zakażenia.
Oddawanie moczu staje się bolesne. Pojawia się uczucie pieczenia w kroczu. Mocz przestaje także być klarowny, tak jak u zdrowych mężczyzn, a staje się mętny. Dolegliwości bólowe stercza przy zapaleniu dotyczą nie tylko tego gruczołu, ale również okolicy podbrzusza. Pojawia się też niekiedy obrzęk prostaty.
Rak prostaty
Tak jak wspomniałem na początku, potoczna nazwa, jaką jest badanie raka prostaty, nie dotyczy nowotworu, lecz samego gruczołu. Rak prostaty niestety jak najbardziej istnieje. W przeciwieństwie do przerostu czy zapalenia stercza przez długi czas w ogóle nie daje o sobie znać. Chory mężczyzna nawet przez kilkanaście lat może nie wiedzieć, że w jego prostacie rozwija się nowotwór.
Gdy rak da już o sobie znać, na początku często jego objawy są takie, jak przy rozroście prostaty. O tym, że dzieje się coś znacznie poważniejszego, pacjent dowiaduje się, oddając mocz z krwią. W najcięższym stadium raka prostaty pojawić mogą się też przerzuty w kościach. Wówczas występują bóle części lędźwiowej kręgosłupa, miednicy, żeber, a nawet kości czaszki.
Tak jak w przypadku każdego raka, tak i w tutaj o przeżyciu decyduje moment wykrycia choroby. Im wcześniejsze jest stadium nowotworu prostaty, tym szanse na jego wyleczenie są większe. Znaczenie ma również dobór terapii, wiek pacjenta i obecność (lub brak) innych poważnych chorób.
Jak często należy badać prostatę?
Właśnie z tego powodu konieczne jest regularne badanie prostaty. Jeżeli nawet nic Cię nie boli i nie masz problemów z oddawaniem moczu, lepiej regularnie umawiaj się na wizyty do urologa. Ważne jest, żebyś naprawdę przyswoił sobie zasadę „lepiej zapobiegać, niż leczyć”.
Raz w roku to minimum, jakie przyjmuje się na badanie prostaty. W jakim wieku powinno się je robić? Najlepiej zacząć dość wcześnie, czyli po ukończeniu 40 roku życia. Najbardziej narażeni na choroby stercza są mężczyźni, którzy są obciążeni genetycznie. Innymi słowy, jeśli w Twojej rodzinie zdarzały się przypadki zachorowań na prostatę, powinieneś chodzić do urologa.
Badanie prostaty – przygotowanie
Nim jednak udasz się na konsultację lekarską, możesz skontrolować się samemu. Samodzielne badanie prostaty jest jak najbardziej możliwe i może być dobrym wstępem do profesjonalnej konsultacji urologicznej. Diagnozę stawia się wówczas na podstawie obecności antygenu prostaty, czyli PSA (z ang. prostate-specific antigen).
W przeciwieństwie do badania prostaty przez odbyt, które wykonuje lekarz, do sprawdzenia PSA wystarczy osocze z ręki. Jest to bowiem badanie prostaty z krwi palca u dłoni. W zestawie do tego zabiegu znajduje się przekłuwacz, pipetka i test płytkowy. Ilość antygenu nie powinna przekraczać 4,0 ng/ml. Jeśli jest większa, nie ma wyjścia – badanie prostaty u urologa jest konieczne.
Przebieg badania prostaty
Wielu mężczyzn obawia się tego, jak wygląda badanie prostaty. Sposoby na jego wykonanie związane są z oględzinami odbytu. Jedną z metod jest badanie przez samego lekarza, a drugą badanie USG. Jak się przygotować do niego? W zasadzie nie ma żadnych zaleceń przed wizytą u urologa. Nie trzeba nawet przychodzić na czczo.
Badanie prostaty trwa kilkanaście sekund. Co więcej, jeśli nie cierpisz na zapalenie prostaty, będzie też bezbolesne. Jest to zabieg per rectum. Inaczej mówiąc, urolog w jednorazowej rękawiczce wprowadza palec w odbyt, by ocenić wielkość gruczołu krokowego. Odbywa się on w jednej z trzech pozycji – na stojąco, leżąco (na boku) lub poprzez podpieranie się łokciami i kolanami. Po badaniu pacjent otrzymuje ligninę do wytarcia odbytu z żelu, który, dla zmniejszenia tarcia, lekarz nakłada na rękawiczkę.
Badanie palpacyjne per rectum jest wstępne. Jeśli lekarz stwierdzi przerost prostaty, kieruje pacjenta na dalsze badania przy pomocy specjalistycznych narzędzi. Jednym z nich jest ultrasonografia (USG). Zabieg ten pozwala uzyskać dokładny obraz wnętrza odbytu i samej prostaty. Co ważne, ultradźwięki inaczej odbijają się od tkanek zdrowych i chorych. Jest to szczególnie ważne, jeśli urolog podejrzewa raka prostaty.
Inne badania, na które kierowany jest mężczyzna z podejrzeniem choroby prostaty to badanie przesiewowe moczu i wydzieliny gruczołu krokowego. Pacjent może zostać też posłany na badanie jamy brzusznej, rezonans magnetyczny lub cytoskopię. To ostatnie polega na sprawdzeniu stanu cewki moczowej i pęcherza.
Wiesz już, na czym polega badanie prostaty. Zabieg ten, choć nieprzyjemny, jest na szczęście krótki. Najważniejsze jest jednak to, że jest on niezbędny, by wykluczyć ryzyko poważnych chorób. Dzięki niemu nie tylko można zapobiec problemom z oddawaniem moczu, ale przede wszystkim nowotworowi, którego skutki mogą być śmiertelne. Nie bój się więc badania prostaty. Priorytetem jest przecież Twoje zdrowie.
One thought on “Czy badanie prostaty jest aż tak straszne? Mity na temat profilaktycznego badania”